Er blijft toch een raadsel over

“Mijn leven lang is mij gevraagd naar de betekenis van wat ik maak. Hier kan ik nooit antwoord op geven.” Zo begint het boek ‘Tot u spreekt… Hans van Manen, bijzonder hoogleraar’. Het is een boek gebaseerd op de tien colleges die Van Manen gaf als bijzonder hoogleraar ‘Kunst en Cultuur’ aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. In de colleges vertelt Hans over dans, daarbij neemt hij steeds een van zijn balletten als uitgangspunt. Door te vertellen hoe zijn balletten in elkaar zitten en ze te tonen, probeert hij de mensen te laten begrijpen waar ze over gaan. Ook schetst hij talrijke aspecten van zijn werk als choreograaf. Een goed boek om meer van het werk van de meester choreograaf te begrijpen.

"Dans drukt dans uit, en verder niets”, is een van de bekendste uitspraken van Van Manen. Een opmerkelijk statement, waarmee ik het aanvankelijk niet eens was. Als ik echter enige citaten lees die de uitspraak verduidelijken, snap ik pas wat er met de zin bedoeld wordt. Van Manen houdt niet van drama en heeft ook geen boodschap in zijn balletten: “In een choreografie moeten dingen ‘zin’ hebben, het moet controleerbaar zijn waarom je dingen doet. Dingen moeten functioneel zijn, anders zijn ze niet interessant. Als een choreografie een dramatisch verloop heeft, dus van punt naar punt gaat, en ook wezenlijk eindigt dan is er dramatiek die goed is.” Je danst dus met een bepaalde intentie. Elke danser interpreteert de choreografie op zijn of haar eigen manier. Je danst als vanzelfsprekend met een bepaalde intentie, zonder dat er persé een verhaal of bedoeling achter moet zitten. Het klopt, denk ik na het boek gelezen te hebben, dans drukt dans uit, en verder niets.

Van Manen benadrukt het belang van samenwerking van dansers met choreografen. “Ik blijf tijdens een repetitie nooit op de stoel zitten, en doe alle passen voor. Balletmeesters en choreografen die dat niet doen, wantrouw ik ten zeerste. Thuis balletten maken, dat kan niet. Balletten moet je maken in een studio, die moet je maken met dansers. Het is een samenspel, ik zou mijn balletten nooit zelf kunnen dansen, ik doe het voor, maar ik ben absoluut afhankelijk van de uitvoerenden met ieder zijn eigen inbreng.”

“Geniale dingen zijn raadselachtig”, zegt van Manen. “ Je snapt helemaal wat je ziet, maar er blijft toch een raadsel over. Goede dingen hebben altijd een raadsel. Dat raadselachtige, dat is ook god zij dank niet op te lossen.”

Tot u spreekt… Hans van Manen, bijzonder hoogleraar.
Onder redactie van Dorine Lustig.

Méér weten en zien over Hans van Manen: http://www.eenlevenlangtheater.nl/hans%20van%20manen/


Foto Hans van Manen: Erwin Olaf